انواع عسل، زنبورها از شیره گلها و گیاهان اطراف کندو برای ساخت عسل استفاده می کنند. با توجه به این نکته، بسته به گیاهان منطقه اطراف کندو عسل می تواند خواص و ویژگی های به خصوصی پیدا کند. زنبور تنها موجودی است (غیر از انسان) که به او در سوره مبارک نحل وحی شده ؛ شاید به خاطر محصول شگفت‌انگیز و شفابخشی که تولید می‌کند؛ معجون شیرینی به نام عسل. زنبور برای تولید 400گرم عسل باید چیزی حدود دوبرابر محیط کره‌زمین را طی کند و محصولی که به این سختی به‌دست می‌آید استثنایی است. از طرفی، ایران هشتمین تولید‌کننده عسل در جهان است و تعداد زیادی زنبوردار در کشور به تولید عسل اصل و مرغوب می‌پردازند. اگر می‌خواهید بیشتر از دنیای جذاب و شیرین عسل سردربیاورید با ما به دنیای زنبورها بیایید.
انواع
عسل‌ها براساس گیاهی که در تغذیه زنبور به‌کار رفته اثرات درمانی، رنگ، بو و مزه مختلفی دارند. استاخودوس، آویشن، گل کبود، کلپوره، کنار، اکالیپتوس، گون، خارشتر، پنبه، یونجه، مرکبات، عناب، مریم‌گلی، خلنگ، نعناع، زرشک، شوید و گشنیز چند نمونه از گیاهانی هستند که از آنها عسل درست می‌شود.
عسل گل‌کبود
رنگ: قرمز شفاف
عطر: فوق‌العاده قوی و شبیه جوشانده مرزنجوش
میزان آب یا رطوبت: در مناطق بینالود خراسان‌رضوی و آلاداق بجنورد و زاگرس و در جاهایی که تخریب مکانیکی صورت گرفته و کنار آبراهه‌ها حدود 13درصد رطوبت دارد و مزه تلخی آن در انتهای دهان مشخص می‌شود. از ویژگی‌های این عسل رنگ سبز تیره آن در شان(همان مکعب‌های چوبی کندو) است و به زحمت از آن خارج می‌شود.
مناطق تولید: در کوه‌های بجنورد، منطقه پلور، جاده هراز، دماوند و فیروزکوه
عسل آویشن
رنگ: قرمز تیره
عطر: فوق‌العاده زیاد و شبیه لباس نمدار و مانده در ماشین لباسشویی
میزان آب یا رطوبت: در مناطق خشک حدود 16درصد
مناطق تولید: کوه‌های آلاداق (بجنورد)، منطقه پلور، جاده هراز، دماوند و فیروزکوه
عسل کلپوره
رنگ: قرمز تیره
عطر: عطر مخصوصی که باید تجربه شود
میزان آب یا رطوبت: در مناطق خشک حدود 14درصد
مناطق تولید: اغلب مناطق ایران و در دشت‌ها و مناطق خشک سمنان، جنوب خراسان و کاشمر
عسل گون
رنگ: زرد کاهی مایل به تیره
عطر: عطر ویژه شبیه بوی بادام
میزان آب یا رطوبت: در مناطق خشک حدود 17درصد
مناطق تولید: اغلب مناطق ایران در ارتفاع 2000متر به بالا
در کل 3نوع عسل داریم. عسل‌های موم‌دار درون‌‌شان، عسل‌های شهد خالص و عسل‌های شهد با تکه‌های موم شناور در بسته‌بندی. بهترین نوع عسل در ایران همان شهد خالص‌ها هستند.
تولید عسل ایران در سال 1370 حدود 20هزار تن بود اما این تولید در سال 1391 به حدود 71هزار تن رسید.ضمن اینکه مصرف سرانه عسل که در سال 1370 کمتر از 300گرم، در سال برای هر نفر بوده در سال 1390 به بیشتر از 600گرم، درسال و درسال 91 با جهشی باور نکردنی به حدود 900گرم برای هر نفر رسید. ایران در حال حاضر 4درصد تولید عسل کل دنیا را در دست دارد و رتبه هشتم تولید جهان را (از نظر میزان تولید) برای خود به‌دست آورده. از طرفی، مصرف سرانه عسل در ایران 893گرم و همین رقم در جهان 235گرم است و این یعنی ایرانی‌ها خیلی بیشتر از دیگر مردم جهان عسل دوست هستند.
خرید
بهترین نوع عسل همان شهد عسل (عسل بدون موم) است. موم عسل خاصیت دارویی ندارد و قابل‌جذب و تجزیه در بدن نیست. برای همین توصیه می‌شود که عسل بدون موم بخرید. موم عسل فقط می‌تواند برای افرادی که زخم معده دارند خاصیت داشته باشد و در بدن جذب نمی‌شود. گول موم‌های خوش آب و رنگی که داخل شیشه‌های عسل است را نخورید که موم اصلا نشانه طبیعی و اصل بودن عسل نیست و معمولا برای جذب مشتری از آن استفاده می‌شود. بهتر است بدانید برای درمان بیماری‌های زنبور از دارو استفاده می‌کنند و این داروها در موم عسل ذخیره می‌شود و گاهی خوردنش مضر هم می‌تواند باشد. تازه اینها در مورد موم طبیعی است. متقلب‌ها می‌توانند با پارافین موم مصنوعی تولید کنند و به خورد شما بدهند.
عسل‌هایی را که در ظروف پت یا همان پلاستیک بسته‌بندی می‌شوند نخرید. در کل پلاستیک، مس و آهن برای بسته‌بندی عسل مضر است چون عسل کمی خاصیت اسیدی دارد و اگر درون این ظروف بماند باعث خوردگی و مخلوط شدن مواد ظرف با عسل می‌شود. بهترین ظرف برای بسته‌بندی و نگهداری عسل، شیشه، استیل و سفال است.
عسل‌های مناطق گرم و خشک رطوبت کمتری دارند و برای همین رنگشان تیره‌تر و غلیظ‌تر است و دارای عطر بیشتر هستند. این به‌خاطر رطوبت هواست و ربطی به مراحل ساخت عسل ندارد.
اگر دیدید روی عسل، کنار یا صدر یک لایه کف بسته شده است تعجب نکنید. این کف به‌خاطر ساکاروز زیاد عسل است و به گیاه سازنده آن مربوط می‌شود.
عسل در تمام فصل‌ها تولید می‌شود ولی شما موقع خرید سعی کنید عسل‌های پاییزه را بخرید (در تابستان تولید و در پاییز عرضه می‌شوند) چون از بقیه بهتر هستند.
شناخت عسل خوب
از چند راه میتوانید تا حدودی عسل خوب و بد را از هم تشخیص دهید و هر چه تجربه‌تان در این زمینه بیشتر شود بهتر میتوانید خرید کنید.
عطر و طعم: عسل مرکبات رنگ روشن و عسل گون و آویشن رنگ تیره دارد. البته درست است که عطر عسل یک راه شناسایی است اما در مواردی عسل کم کیفیت را با آویشن بخور می‌دهند که بوی آن را بگیرد. در مورد رنگ هم ممکن است برای تیره کردن عسل نامرغوب آن را حرارت بدهند که اینطوری مواد مفیدش از بین می‌رود.
رطوبت: غیراز کش‌آمدن عسل یک راه دیگر هم برای شناسایی میزان رطوبت عسل هست. اگر یک کبریت را روی عسل کشیدید و روشن شد یعنی رطوبت کمی دارد و خوب است. عسل کم‌رطوبت موقع ریختن در ظرف شبیه یک مایع سرازیر نمی‌شود و مثل پارچه‌ای که از بلندی به زمین می‌افتد روی هم جمع می‌شود. عسل‌های مناطق مرطوب رطوبت بیشتر و غلظت کمتری دارند.
شفافیت و یکنواختی: عسل‌های مرغوب، شفاف و یکدست هستند و هیچ ناخالصی‌ای درون ظرفشان دیده نمی‌شود. تکه‌های باقیمانده از گرده گل، مواد جامد غیرمحلول غیرطبیعی، بدن زنبور و دیگر ذرات نشانه غیربهداشتی بودن عسل است؛نشانه‌هایی که از دستکاری شدن عسل توسط فروشنده خبر می‌دهد.
تغذیه: اگر عسل تغذیه‌ای با شکر را داخل آب سرد بریزید و هم بزنید خیلی زود حل می‌شود درحالی‌که عسل طبیعی کشدار است و زود حل نمی‌شود. خیلی‌ها عسل‌های کریستاله شده (شکرک‌زده یا رسوب کرده) را نامرغوب می‌دانند، درحالی‌که این عامل اصلا نشانه نامرغوبی و تقلبی‌بودن عسل نیست و یک امر طبیعی است و حتی می‌تواند نشانه‌ای برای اصل، غلیظ و طبیعی بودن عسل باشد.
موم: بعضی وقت‌ها عسل‌های موم دار کیفیت پایین‌تری از بقیه دارند موم گران است (حدود کیلویی 30هزار تومان)، برای همین اگر عسل با موم را با قیمت کیلویی مثلا 30هزار تومان به شما فروختند شک کنید که عسل خوبی می‌خرید یا خیر. چون این قیمت فقط هزینه موم عسل است و احتمالا موم با یک عسل نامرغوب پوشیده شده است.
