کارهای یک زنبوردار در شهریور ماه

در حرفه زنبورداری هر ماه کارهای مختص خود را دارد که زنبوردار برای برداشت محصول بهتر و سلامت کندو ها باید آنها را رعایت کند. همان طوری كه نركشی در ماه پیش اعلام پایان یافتن سال جمعیت ها بوده، شروع شهریور ماه نیز اعلام آغاز سال برای زنبورها در ایران است. تقویم سالانه زنبورها با تقویم سالانه ما 5 ماه تفاوت زمانی نشان می دهد. این وضع و این تفاوت برای زنبور دار فوق العاده مهم است. باید حتما در نظر گرفته و با زنبورهایش با تقویم خودشان كار كند نه با تقویم ما.
در این ماه معمولا شدت گرمای تابستانی می شكند. هوا رو به اعتدال می گذارد. گو اینكه هنوز سرد نشده ولی دیگر از آن گرمای شدید تابستانی خبری نیست. شب ها در نقاط مرتفع كشور ما در اطراف شهرهایی مانند اردبیل، همدان، دماوند و اراك سرد هم می شود. زنبورها با حس كردن اوضاع كم كم خودشان را برای زمستان آماده می كنند. ملكه مرتب از تعداد تخم هایی كه در 24 ساعت می گذارد می كاهد. زنبور دار با ادامه تغذیه زمستانی سعی می كند كه از شدت كاستن تخم ریزی تا آنجا كه ممكن باشد جلوگیری كند. چون زنبورهایی كه از این به بعد متولد می شوند پاییز و زمستان و حدود یك ماه از بهار را در جمعیت می گذرانند. جمعیت در اواخر زمستان و فروردین ماه هر چه قوی تر باشد موفق تر بوده و عسل زیادتری به كندو می آورد. جلوگیری از كم شدن تعداد تخم هایی كه ملكه روزانه در این ماه می گذارد به كمك تغذیه زمستانی برای رسیدن به همین هدف نیز هست. البته هدف اصلی تامین ذخیره زمستانی جمعیت ها می باشد.
برای تغذیه در این ماه از شربتی استفاده می شود كه با نسبت 2 كیلو شكر و 1 لیتر آب تهیه می گردد. بعضی ها نسبت 3 كیلو شكر و 2 لیتر آب را ترجیح می دهند كه این هم صحیح است. اگر به این شربت ها در مقابل هر لیتر آب یك الی 2 قاشق غذا خوری عسل اضافه شود زنبورها آن را بهتر قبول می كنند و اگر آن را با مقداری دارو بر ضد بیماری نوزما مثل فوماژیلین مخلوط كند با بیماری مزبور مبارزه شده و زنبورها زمستان را سالم تر می گذرانند و از مرگ و میر زمستانی نسبتا جلوگیریی می شود.
پس از پایان تغذیه زمستانی زنبور دار ناگاه ملتفت خواهد شد كه جمعیت ها به شدت ضعیف شده اند و از این وضع سخت ناراحت می شود. مثلا كندوهایی كه در آغاز تغذیه 20 قاب پر از زنبور داشته اند، در پایان آن تعداد قاب های پر از زنبورشان به 14 عدد هم نمی رسد. این جریان كاملا طبیعی است و جای ناراحتی نیست. چه هنگام شروع تغذیه بیشترین تعداد زنبورهای جمعیت را زنبورهای بهاری و تابستانی تشكیل می دادند كه در جریان جمع آوری و غلیظ كردن شربت تلف شده و از بین رفته اند و در پایان تغذیه تعداد كمتری از آنها هنوز باقی مانده و بقیه اشان زنبورهای زمستانی می باشند. اینست كه جمعیت نسبتا ضعیف گردیده است. زنبورهای بهاری و تابستانی كه به هر حال باید از بین بروند چه بهتر كه هر چه زودتر حذف گردند.
زمانی كه تعداد قاب هائی كه دو طرفش پر از زنبور باشد به حدود 10 قاب تقلیل یافت طبقه دوم را برمی دارند و هر وقت به 8 عدد یا كمتر رسید كندو را تنگ می كنند در بعضی از زنبور داری ها طبقه دوم را هرگز برنمی دارند. این كار بیشتر در مناطقی توصیه می شود كه در آنجا بعضی از سال ها هوای سرد در وسط زمستان ناگهان گرم می شود بطوری كه خوشه زمستانی در داخل كندو بازشده زنبورها پرواز و ملكه تخمگذاری را شروع می نماید و این گرما مثلا حدود 2 هفته ادامه می یابد ناگهان دوباره هوا سرد می شود و حتی اغلب برف هم می بارد زنبورها با ناچار تخم و لاروها را رها كرده به خوشه زمستانی برمی گردند. لاروهای خارج مانده از خوشه در اثر سرما داخل سلول ها مرده و می گندند. عفونتی كه ایجاد می گردد جمعیت و زنبورهایش را ناراحت می نماید. به علاوه كلی از زحمات ملكه و جمعیت هدر می رود و حال آنكه در كندوهای 2 طبقه معمولا خوشه ها باز نمی شود و در نتیجه چنین مسئله ای پیش نمی آید.
زنبور عسل عادت به تمیزی فوق العاده دارد و هیچ نوع كثافتی را در داخل كندو تحمل نمی كند. حتی دفع مدفوع را تنها در خارج از كندو و در حال پرواز انجام می دهد. در حالت عادی زمانی كه مرگش را حس كرده و به خارج از كندو پرواز می كند و دیگر برنمی گردد. تنها زمانی داخل كندو می میرد كه مرگش ناگهانی باشد. مثلا از زنبور دیگری نیش خورده و فرصت پرواز به خارج از كندو را نداشته باشد.
جمعیت های ضعیف را نخست با یك بچه مصنوعی متحد كرده آنگاه تغذیه زمستانی را شروع می كنند. اگر بچه مصنوعی در زنبورستان نبود با یك جمعیت قوی هم همین كار را می توان كرد. ولی جمعیت های ضعیف را در زمستان نباید در زنبورستان تحمل نمود چون به راحتی انواع و اقسام بیماری ها را گرفته و داخل زنبورستان پخش می كنند.
زنبورستان باید تا اواسط این ماه از وجود زنبورهای نر كاملا پاك شده باشد. هرگاه در اواخر شهریور ماه و اوایل مهر ماه در كندوئی زنبورهای نر دیده شد باید كندو را باز و قابها را بیرون آورده و ملكه اش را حتما به چشم دید. دیدن تخم ها و لاروها در این ماه از سال ها و ماه های بعدش به هیچ وجه نشان دهنده وجود ملكه در كندو نیست. چه ممكن است جمعیت مدتها پیش ملكه اش را از دست داده و كارگران تخمگذاری كرده باشند.
آخرین مهاجرت یا كوچ دادن در این ماه انجام گرفته و زنبورها را به محل اصلیشان یعنی مكانی كه پاییز و زمستان تا بهار در آنجا می گذرانند برمی گردانند. قبل از مهاجرت باید طبق قوانین كوچ دادن عمل نموده و پس از مهاجرت برخلاف عقیده عده ای از زنبور داران كه سوراخ پرواز كندو را به سمت مشرق می گذارند تا زنبور صبح ها كارش را زودتر شروع كند. باید سوراخ های پرواز كندو را سمت مخالف باد منطقه قرار دهیم. دلیلش اینكه درست است كه قرار دادن سوراخ های پرواز ممكن است باعث آن گردد كه زنبورها 10 دقیقه زودتر پروازشان را شروع كنند. با در نظر گرفتن اینكه زنبورها اقلا 10ساعت یعنی 600 دقیقه در روز امكان پرواز دارند اضافه كردن 10 دقیقه كمتر از 2 درصد به مدت پروازشان می افزاید كه البته بسیار ناچیز و در مقدار محصول بی اثر است.  حال آنكه كوفتن بادهای شدید به سوراخ پرواز و ورودش به داخل كندو و تمام تعادل حرارتی داخلی آن را در هر فصل و هر ماهی كه باشد بكلی بهم می زند و نه تنها فعالیت بلكه حتی زندگی عادیشان را نیز مختل می كند. این وضع بخصوص در زمستان خطرناك است.
تعویض ملكه جمعیت های ضعیف را در این ماه و یا ماه آینده بهتر است انجام داد. گو اینكه جمعیت ها ملكه را در پاییز با تلفات بیشتری قبول می كنند تا بهار ولی باز تعویض در پاییز را باید ترجیح داد چون جمعیت در بهار آینده به سرعت قوی شده و عسل زیادتری می دهد. برای اینكه تلفات ملكه كمتر شود از روش ویژه ای در تعویض پاییزی ملكه استفاده می گردد.
چكیده کارهای زنبور داری در ماه شهریور:

1- نركشی پایان یافته و سال تازه زنبورها شروع شده است.
2- غارت می تواند در این ماه و ماه بعد بیداد كند، مواظب باشید.
3- تغذیه زمستانی را با قدرت شروع كرده و به اتمام برسانید.
4- ضعیف شدن جمعیت ها از این ماه به بعد یك امر طبیعی است.
5- هرگاه تعداد زنبورها خیلی كم شده باشد طبقه دوم را بردارید.
6- جمعیت های خیلی ضعیف را نخست متحد كرده بعد تغذیه را شروع كنید.
7- زنبورستان در جریان همین ماه معمولا باید از وجود نرها پاك شده باشد.
8- با انجام آخرین مهاجرت كندوها را به محل زمستانیشان برگردانید.
9- سمت سوراخ های پرواز باید سمت مخالف باد منطقه باشد.
10- ملكه های جمعیت های خیلی ضعیف را با استفاده از روش ویژه پاییزی می توانید عوض كنید.